Είμαστε μάρτυρες μιας εξελισσόμενης σφοδρής σύγκρουσης μεταξύ της αυτοτελούς κυριαρχίας δύο ευρωπαϊκών κρατών και του υπερεθνικού συγκροτήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης : Η Ουγγαρία και η Πολωνία με πεισματική υπομονή μπλοκάρισαν τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ και του πακέτου ανάκαμψης της επιδημίας του κορωναϊού, λόγω της αμετακίνητης αντίρρησής τους να συνδέσουν τα κονδύλια της ΕΕ με το ζητηθέντα εκ μέρους της Ένωσης «σεβασμό του κράτους δικαίου» – παρά τις εκκλήσεις από άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ να επανεξετάσουν τη στάση τους.
Το απόγευμα της Πέμπτης, πριν από μια τηλεδιάσκεψη ηγετών της ΕΕ, η Βαρσοβία και η Βουδαπέστη έλαβαν επίσης υποστήριξη από τον πρωθυπουργό της Σλοβενίας Γιάνεζ Γιάνσα.
Ο Γιάνσα, σε επιστολή του προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, δήλωσε ότι η συμφωνία σχετικά με τις προϋποθέσεις του κράτους δικαίου «υπονομεύει» την αρχική συμφωνία, στην οποία κατέληξαν μετά την «επική» σύνοδο κορυφής τον προηγούμενο Ιούλιο οι ηγέτες της ΕΕ για το εν λόγω θέμα και το περιβόητο πακέτο ανάκτησης του προϋπολογισμού.
Επίσης ο Σλοβένος πρωθυπουργός ανέφερε «Σήμερα, πολυάριθμα μέσα ενημέρωσης και ορισμένες πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απειλούν ανοιχτά να χρησιμοποιήσουν το μέσο που αποκαλείται λανθασμένα “κράτος δικαίου”, ώστε να πειθαρχήσουν μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω της πλειοψηφίας».
Προσέθεσε ακόμη «Το “κράτος δικαίου” σημαίνει ότι οι διαφορές κρίνονται από ένα ανεξάρτητο δικαστήριο και όχι με πολιτική πλειοψηφία σε οποιοδήποτε άλλο θεσμικό όργανο», τονίζοντας ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ δεν πρέπει να εμπλέκονται στις εσωτερικές πολιτικές συγκρούσεις των κρατών μελών.
Ωστόσο, ενώ ο Γιάνσα υποστήριξε τα επιχειρήματα του συμμάχου του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν, η Σλοβενία δεν εμπόδισε μια βασική κίνηση τη Δευτέρα σε μια συνάντηση πρεσβευτών της ΕΕ για να σταματήσει και αυτή από μέρους της την έγκριση του προϋπολογισμού και του πακέτου ανάκαμψης.
Ο ίδιος ο Όρμπαν σε σαφή και θαραλέα δήλωσή του την Τετάρτη (18 Νοεμβρίου) είπε ότι φαίνεται πως οι προϋποθέσεις του κράτους δικαίου θα χρησιμοποιηθούν για τον «εκβιασμό των χωρών που αντιτίθενται στη μετανάστευση».
Και συνέχισε «Στις Βρυξέλλες σήμερα, βλέπουν ότι μόνον οι χώρες που επιτρέπουν στους μετανάστες είναι εκείνες που διέπονται από το κράτος δικαίου. Εκείνες που προστατεύουν τα σύνορά τους δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ως χώρες όπου επικρατεί το κράτος δικαίου».
Επίσης υποστήριξε «Κατά την άποψή μας, η σύνδεση των οικονομικών και χρηματοοικονομικών ζητημάτων με τις πολιτικές συζητήσεις θα ήταν θανάσιμο λάθος, κάτι το οποίο θα υπονόμευε την ενότητα της Ευρώπης. Οποιαδήποτε νέα διαδικασία με στόχο την επιβολή κυρώσεων στα κράτη μέλη πρέπει να εισαχθεί μόνο μετά ομόφωνη τροποποίηση των συνθηκών».
Όπως ανέφερε το πρακτορείο Ρώυτερς, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι, αλληλέγγυος με τον Ούγγρο ομόλογό του, είπε ότι θα ζητήσει από τους Πολωνούς βουλευτές να ψηφίσουν ένα ψήφισμα το οποίο να στηρίζει τη στάση της κυβέρνησης για το κράτος δικαίου. Σε ομιλία του προς το κοινοβούλιο στράφηκε εναντίον αυτού που χαρακτήρισε ως «άνιση μεταχείριση ορισμένων κρατών μελών».
Η τελική λύση του ζητήματος δεν θα είναι εύκολη. Διπλωμάτες της ΕΕ υποστήριξαν ότι θα περιμένουν να δουν τι ακριβώς θέλουν να επιτύχουν η Ουγγαρία και η Πολωνία με τον αποκλεισμό τους.
Μια ανώτερη πηγή της ΕΕ δήλωσε : «Θα περιμένουμε τι πρόκειται να κάνουν η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία, τι ακριβώς θέλουν να κάνουν, ώστε να επιλύσουν την κατάσταση» και πρόσθεσε «πρέπει να τους ρωτήσουμε ποιο είναι το πραγματικό τους πρόβλημα».
Την Τρίτη, οι υπουργοί της ΕΕ αρκετών χωρών κάλεσαν τη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία να καταργήσουν τον αποκλεισμό τους, ώστε να μπορέσει να αποδεσμευθεί το πακέτο των 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ που έχει στόχο τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Μία δυνατότητα εναλλακτικής «παρακαμπτήριας» επίλυσης της κατάστασης, συζητήθηκε στο ολλανδικό κοινοβούλιο την Τρίτη : Να αποσυνδεθεί το κονδύλιο ανάκαμψης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και να προωθηθεί χωρίς την Ουγγαρία και την Πολωνία.
Την Τετάρτη, ο Γάλλος υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κλεμάν επιβεβαίωσε ότι η ΕΕ μελετά «πρακτικές λύσεις» για την επίλυση της διαφοράς – αλλά πρόσθεσε ότι εάν δεν υπάρξει διέξοδος οι χώρες «θα προχωρήσουν» χωρίς την Πολωνία και την Ουγγαρία.
Ο Μπον δήλωσε επίσης ότι «αυτό βεβαίως είναι η τελευταία λύση». Είπε ότι η Γαλλία και η Γερμανία εξετάζουν μεν τις «τεχνικές διευκρινίσεις» σχετικά με τους όρους του κράτους δικαίου, αλλά η νομοθεσία θα παραμείνει.
Οι προϋποθέσεις για το κράτος δικαίου, που συνδέουν την καταβολή των κονδυλίων της ΕΕ με το σεβασμό του κράτους δικαίου, έχουν υιοθετηθεί από 25 κράτη μέλη και αναμένεται να υπερψηφισθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Υποβόσκει σαφώς μία αρνητική έως εχθρική στάση των περισσοτέρων Ευρωπαίων αντιπροσώπων ενάντια στην εθνοκεντρική στάση της Ουγγαρίας και της αλληλέγγυας προς αυτή Πολωνίας. Οι αρχηγοί των κομμάτων και ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, Ντέιβιντ Σάσολι, ανέφεραν την Πέμπτη ότι οι προϋποθέσεις για το κράτος δικαίου και ο προϋπολογισμός – που συζητήθηκαν εκτενώς υπό τη γερμανική προεδρία της ΕΕ τους τελευταίους μήνες – «αφορούν και τα δύο σε μια συμφωνία οριστικοποιημένη πλέον και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανοίξουν ξανά. Από την πλευρά μας δεν θα γίνει καμμία περαιτέρω παραχώρηση».
Η Πορτογαλίδα υπουργός Ευρωπαϊκών υποθέσεων Άνα Πάουλα Ζακαρίας – επαναλαμβάνοντας το ξεκάθαρο μήνυμα άλλων 24 Ευρωπαίων υπουργών, (οι οποίοι ζήτησαν επίσης από την Ουγγαρία και την Πολωνία να συμφωνήσουν με το πακέτο) – είπε εμφατικά : «Τώρα δεν είναι ώρα για παιχνίδια εξουσίας, πάνω σε όλα αυτά δεν μπορούμε να έχουμε και μια πολιτική κρίση. Αυτή είναι η ώρα να δείξουμε την ενότητα της ΕΕ».
Α. Κωνσταντίνου
Την αποκλειστική ευθύνη για τις απόψεις που δηλώνονται φέρει ο Ευρωβουλευτής. Οι απόψεις αυτές δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
